بررسی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در قبال مناسبات فراآتلانتیکی (دوره زمانی 2000 تا 2004)

امروزه در عرصه نظام بین الملل یکی از عوامل زمینه ساز برای دستیابی به بخش مهمی از اهداف و منافع ملّی داشتن ارتباطات گسترده با واحدهای سیاسی پیشرفته و موفق به لحاظ اقتصادی و سیاسی است . از این رو یک واحد سیاسی برای کسب مقبولیت بین المللی و پیشرفت نیازمند همراهی و دوستی با کشورهایی است که از این حیث می توانند مقدمات دستیابی به توسعه و پیشرفت را فراهم سازند. اما باید توجه داشت که همانگونه که دشمنی ها در دنیای کنونی دائمی نیستند دوستی ها و اتحادها نیز بنابر مقتضیات و شرایط بین المللی تغییر می کنند. بر همین اساس در بررسی روابط ایران با کشورهای غربی شاهد بودیم که در فردای جنگ تحمیلی عراق علیه ایران ، کشورمان برای توسعه و پیشرفت در زمینه اقتصادی و صنعتی نیازمند برقراری ارتباط با کشورهای صنعتی و پیشرفته در غرب بود و در سوی دیگر غرب و بویژه کشورهای اروپایی نیز پس از پایان جنگ سرد برای ایفای نقشی برابر با ایالات متحده در تحولات بین المللی و تأمین انرژی برای تداوم پیشرفتهای اقتصادی و صنعتی خود نیازمند ارتباط با کشورهایی بود که هم از نظر راهبردی از جایگاه ویژه ای برخوردار هستند و هم از نظر تأمین انرژی و امنیت بتوانند این اتحادیه را یاری نمایند. بنابراین اتحادیه اروپا تمایل خود را برای توسعه مناسبات با جمهوری اسلامی ایران اعلام نمود. پس از وقوع حوادث تروریستی یازدهم سپتامبر سال 2001، روابط ایران و اتحادیه اروپا تحت تأثیر گرمی مناسبات فراآتلانتیکی از یک سو و نفوذ و کار شکنی های ایالات متحده آمریکا در اتحادیه اروپا نسبت به روابط این اتحادیه با جمهوری اسلامی ایران از سوی دیگر، قرار گرفت. در این ارتباط حتی مشی یکجانبه گرایانه آمریکا در مسائل بین المللی از جمله حمله به عراق و افغانستان و اعتراض متحدین اروپایی ایالات متحده بدین امر نیز نتوانست از نفوذ این کشور در اتحادیه اروپا بکاهد تا جاییکه با ورود اتحادیه اروپا به مذاکرات هسته ای ایران و آژانس بین المللی انرژی اتمی تا به امروز شاهد اجرای طرحها و برنامه های مورد نظر ایالات متحده توسط این اتحادیه مبتنی بر ایجاد مانع بر سر راه دستیابی ایران به انرژی صلح آمیز هسته ای و ادامه پیشرفت در این زمینه هستیم وحتی طرف اروپایی در مذاکرات خود تا بدانجا پیش رفت که در صورت عدم پذیرش خواسته هایش توسط ایران، تهدید به قطع مناسبات تجاری و بازرگانی و ... خود با ایران نمود. از طرفی کشورهای عضو اتحادیه اروپا علیرغم روابط اقتصادی با ایران و نیاز فراوان به تأمین انرژی ، تحت تأثیر مناسبات گسترده و فرا آتلانتیکی خود با ایالات متحده و ترس از تروریسم، گسترش روابط خود با ایران را منوط به تغییر نگرش جمهوری اسلامی در خصوص برخی مسائل و تحولات داخلی و بین المللی و از جمله پذیرش هنجارهای مورد توجه آمریکا نمودند.